Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri Nedir ?

Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri , belirli bir hacimde ve/veya belirlenmiş bir bölgede potansiyel çıkabilecek bir yangını, 7 gün 24 saat herhangi bir çalışan müdahalesi olmadan otomatik olarak tespit edip algılayan ve saniyeler içinde hızlıca söndüren sisteme Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri denir.

İşletme ve Tesislerde görev yapan ve sorumlu olduğu alanlarla ilgilenen personelin kendi imkanları ile tespit edemeyebileceği, müdahale edemeyeceği ve söndürmeyi başaramayabileceği hacim ve bölgelerde yangın çıkabilir. Kendi kendine otomatik şekilde  devreye giren sistem yardımı ile, belki de hemen fark edilmesi mümkün olmayan yangınlar engellenir ve geç kalınan müdahale olasılığı bertarf ediilir. Dünya ve Türkiye genelindeki sektörel uygulamalarda, tesis  içinde bulunan ilgili hacim ve bölgelerde yaratabileceği potansiyel olumsuz sonuç ve etkiler ile üretim, imalat ya da operasyonun duraksama olmaksızın devam edebilmesi gerekliliği dikkate alınarak, otomatik yangın söndürme sistemleri yaklaşımı öncelikli olarak tercih edilmiştir. Ek olarak mühendislik çözümü yaklaşım olarak, yangını kaynağında kontrol altına almanın Yangın Güvenliği sahasındaki en başarılı yöntemlerinden biri olarak öne çıkar.

Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri, yangını güvenilir ve stabil bir şekilde algılayan ve bir çok farklı teknik ve methoda dayalı disiplinde teknolojiyi kullanarak söndürücü maddeyi harekete geçirirken özel bir dedektör / sensör mekanizması kullanır. Olası küçük ve/veya büyük hacim ve bölgelerde ortaya çıkan yangın tehlikelerine karşı korunmasına yönelik tüm Dünyada ve Türkiye’de Endüstri bağımsız ve yangınla mücadele konusunda dünya standartlarında başarısı kanıtlanmış ve teknik otoriteler tarafından da doğrulanmış Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri kullanılmaktadır.

Yangın riskleri, Yangın yayılma hızı ve yaratacağı büyük tehditler ile olası olumsuz etkileri de  söz konusu olduğunda dakikalar veya saniyelerin bile ne kadar aleyhimize işlediği ve  önem arz edeceği unutulmamalıdır. Bu gerekçe ve neden ile ilgili Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri, çok hızlı yangın algılama ve tespit için sistemde dizayn edilmiş ve yerleştirilmil olan dedektör ve algılayıcıları kullanarak yangının varlığını çok hızlı bir biçide algılayabilmektedir. Ayrıca yangın farkedildiğinde sistem, insan müdahalesinden bağımsız, anında yangın söndürmeye başlamaktadır. Sistem, yangını anında söndürmek için standartlara uygun bir biçimde dizayn edilmiş bileşenlerden oluşmuş bir yapı kullanır. Yangının diğer potansiyel bölge, alan veya hacimlere yayılmasını engeller. Sistemin dizayın standartların ve teknik kapasitelerine göre yangının başlamasından sonra kendi kendine otomatik müdahale, söndürme ve soğutma işlemi tek bir noktadan takip edilebilmektedir.

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi ; Elektrik Panoları ve Benzeri Küçük Hacimler ile birlikte, Elektrik Kabinleri, Kompanzasyon Panoları, Küçük Trafolar, Akü Panoları, Statik Panolar, UPS Panoları ve Kabinleri, Zayıf Akım Panoları, Server Kabin ve Rafları, Makine Odasındaki Panolar, Telefon Santral Kabinleri ve Diğer Hassas Elektronik Cihaz ve Ekipmanlar en yaygın kullanım alanlarındandır.

FM 200 Gazlı Söndürme Sistemleri; Sunucu Odaları, Veri Merkezleri, Elektrik Pano Odaları, UPS Odaları, Telefon Santralleri, Arşiv Odaları, Müze ve Sanat Galerileri, Kütüphaneler, Kontrol Odaları, Laboratuvarlar, Askeri Tesisler, Petrokimya Tesisleri, Gemi Makine Daireleri, Elektronik Cihaz Odaları, Banka Kasaları ve Veri Arşivleri, Yedekleme ve Medya Saklama Odaları, Haberleşme Merkezleri, Radyoloji ve MR Odaları, Hastanelerin Kritik Cihaz Odaları, Enerji Üretim ve Dağıtım Tesisleri en yaygın kullanım alanlarındandır.

CO2 Karbondioksit Söndürme Sistemi; Elektrik Pano Odaları, Jeneratör Odaları, Trafo Merkezleri, Boya ve Tiner Depoları, Endüstriyel Fırınlar, Makine ve Motor Daireleri, Pompa İstasyonları, Yanıcı Sıvıların Bulunduğu Üretim Alanları, Laboratuvarlar, Elektronik Üretim Hatları

Aerosol Söndürme Sistemi; Elektrik Panoları, Trafo ve Jeneratör Odaları, Mobil Telekomünikasyon Kabinleri (BTS Kabinleri), Motor ve Makine Daireleri (Gemi veya Endüstriyel), Yüksek Gerilim Odaları, Akü Odaları, Metro ve Tünel Sistemleri, Askeri Araç ve Ekipmanlar, Arşiv ve Belge Odaları, Rüzgar Türbini Nacelle Bölümleri

Davlumbaz söndürme sistemleri; oteller, restoranlar, kafeler, fast food işletmeleri, üniversiteler, liseler, ortaokullar, ilkokullar, kamu binaları, belediyelere ait sosyal tesisler, hastaneler, özel klinikler, huzurevleri, bakım evleri, askeri kışlalar, cezaevleri, polis eğitim merkezleri, AVM içi restoranlar, iş merkezleri, plazalar, fabrikaların yemekhaneleri, petrol ve doğalgaz tesisleri, catering firmaları, toplu yemek üretim tesisleri, otobüs ve tren garlarındaki restoranlar, havaalanları içindeki yeme içme alanları, fuar alanları, etkinlik merkezleri, gıda üretim tesisleri, otel zincirleri, marina restoranları, spor kompleksi kafeteryaları ve sanayi sitelerindeki lokantalar en yaygın kullanım alanlarındandır.

Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri Hangi Bileşenlerden Oluşmaktadır ?

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi, elektrik panolarında meydana gelebilecek yangınları algılayıp otomatik olarak müdahale eden, enerjiye ihtiyaç duymadan çalışan kompakt güvenlik sistemleridir. Bu sistemlerde yangının tespiti, belirli bir sıcaklıkta (genellikle 93°C veya 110°C) aktif hale gelen, pano içine entegre edilmiş özel ısıya duyarlı dedektör tüplerle sağlanır. Tüp, yangın anında patlayarak yakındaki tüpte depolanan FM-200, Novec 1230 gibi temiz gazları veya bazı uygulamalarda kullanılan kuru kimyevi tozu serbest bırakır. Doğrudan sistemlerde algılama ve söndürme aynı tüp üzerinden gerçekleşirken, dolaylı sistemlerde algılama tüpü sadece ısıyı algılar, söndürme işlemi ise ayrı yerleştirilmiş nozullar aracılığıyla yapılır.

FM 200 Gazlı Söndürme Sistemi, yangını hızla kontrol altına alabilen, çevreye ve elektronik ekipmanlara zarar vermeyen bir gazla çalışan sistemdir. FM-200 sistemleri, gazın depolandığı silindir, algılama ve uyarı yapan sensörler, gazı boşaltan vanalar, dağılımı sağlayan nozullar ve tüm sistemi yöneten bir kontrol panelinden oluşur. Yangın algılandığında sistem otomatik olarak devreye girer ve hızlı müdahale sağlar.

CO2 Karbondioksit Söndürme Sistemleri ise yangının yayılmasını oksijenin ortadan kaldırılması yoluyla durduran, özellikle endüstriyel ve elektriksel uygulamalarda tercih edilen etkili çözümlerdir. Yüksek basınçta saklanan CO2 gazı, yangın anında sistemin algılamasıyla ortama boşaltılır ve yangının temelini oluşturan oksijen kesilerek alevler söndürülür. Sistemde sensörler, nozullar, boşaltma vanaları ve kontrol ünitesi birlikte çalışır.

Aerosol Söndürme Sistemleri, kompakt yapılarıyla alan tasarrufu sağlayan ve elektrikli sistemlerle uyumlu çalışan bir diğer yangın söndürme teknolojisidir. Yangın anında devreye giren aerosol generatörleri, özel formüllü kimyasal tanecikleri ortama yayarak yangının kimyasal tepkimesini keser. Hassas elektroniklerin bulunduğu alanlar için uygundur çünkü söndürücü madde cihazlara zarar vermez. Aerosol sistemler de sensör, boşaltma ünitesi ve kontrol mekanizmalarından oluşur.

Davlumbaz Söndürme Sistemi, endüstriyel mutfaklarda oluşabilecek yağ kaynaklı yangınlara hızlı ve etkili bir şekilde müdahale edebilmek amacıyla tasarlanmış, birbiriyle entegre çalışan çeşitli bileşenlerden oluşur. Sistem, belirli sıcaklığa ulaştığında eriyerek yangını algılayan ısıl algılama kablosu veya fusible link ile tetiklenir. Bu tetikleme sonucunda sistemde yer alan söndürücü maddeyi içeren silindir, içerisindeki özel potasyum asetat bazlı kimyasal sıvıyı devreye alır ve bu sıvı, davlumbazın içine stratejik olarak yerleştirilmiş nozullar vasıtasıyla ocak, filtre ve kanal gibi riskli bölgelere püskürtülür. Yangının büyümesini önlemek için otomatik olarak gazı kesen bir gaz kesme vanası da sistemin bir parçasıdır. Aynı zamanda sistemin manuel olarak çalıştırılabilmesini sağlayan bir manuel tetikleme butonu da bulunur. Elektrikli sistemlerde bu süreci kontrol eden bir kontrol paneli, alarm, sinyal verme ve izleme gibi ek güvenlik fonksiyonlarını da yerine getirir. Basınç göstergeleri ve paslanmaz çelik boru tesisatı, söndürücü maddenin doğru ve güvenli bir şekilde yönlendirilmesini sağlar.

Tüm bu sistemler, doğru projelendirme, standartlara uygun kurulum ve düzenli periyodik bakım ile birleştiğinde maksimum koruma sağlar.

Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri Seçimi Nasıl Yapılır ?

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi, FM-200 Gazlı Söndürme Sistemi, CO2 Karbondioksit Söndürme Sistemleri, Aerosol Söndürme Sistemleri ve Davlumbaz Söndürme Sistemi gibi yangın söndürme çözümleri arasında seçim yapılırken, korunacak alanın fiziksel özellikleri, içerisindeki ekipman türü, yangın riski, ortamın insanlı veya insansız oluşu ve tesisin operasyonel ihtiyaçları dikkate alınmalıdır. Elektrik panoları gibi kapalı ve kompakt alanlarda, hızlı müdahale gerektiren durumlar için genellikle Pano içi yangın söndürme sistemi tercih edilir; bu sistemler otomatik çalışır ve elektrik gerektirmez. Elektronik ekipmanların bulunduğu veri merkezleri, UPS odaları gibi hassas alanlarda FM-200 gazlı söndürme sistemleri, cihazlara zarar vermeden yangını bastırabildiği için idealdir. CO2 Karbondioksitk Söndürme sistemleri ise toksik olabilmesi sebebiyle genellikle insansız alanlarda tercih edilir; yüksek yangın söndürme performansı sunar fakat kullanım sırasında dikkat gerektirir. Küçük hacimli alanlarda veya mobil uygulamalarda, bakım gereksinimi düşük olan Aerosol söndürme sistemleri kullanılabilir. Davlumbaz yangın söndürme sistemi ise endüstriyel mutfaklarda yağ kaynaklı yangınlar için özel olarak tasarlanmış sistemlerdir ve mutlak surette otomatik ve manuel tetiklemeli olmalıdır. Sonuç olarak, doğru sistem seçimi; alanın kullanım amacı, yangın riski türü, çevresel koşullar ve insan güvenliği gibi faktörlerin teknik analizine dayanarak, konusunda uzman kişilerce yapılmalı ve ilgili ulusal/uluslararası standartlara uygun olarak projelendirilmelidir.

Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri Satın Alırken Nelere Dikkat Etmelisiniz ?

Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri satın alınırken dikkat edilmesi gereken birçok önemli husus bulunmaktadır. Bu sistemler, insan müdahalesine gerek kalmadan yangına doğrudan müdahale edebildiği için, seçilecek sistemin kalitesi ve uygunluğu hayati öneme sahiptir. Öncelikle, projede kullanılacak ekipmanların CE, TS gibi genel kalite belgelerine sahip olmasının yanı sıra yangın güvenliğine özel TS ve EN normlarına uygunluğu da mutlaka kontrol edilmelidir. Ayrıca, NFPA, TÜV CERT, FM Approval ve UL gibi uluslararası geçerliliği olan sertifikaların bulunup bulunmadığı da sistemin güvenilirliği açısından belirleyici bir etkendir. Bu durumu daha iyi anlamak adına şu örnek verilebilir: Bir civatanın ölçüleri doğru olsa dahi, onu bir denizaltı ya da uçakta kullanamazsınız; çünkü bu kullanım için gereken teknik şartlar çok daha fazladır. Otomatik yangın söndürme sistemleri için de durum farksızdır.

Pano İçi Yangın Söndürme Sistemi tercih edilecekse, pano ölçüleri, pano tipi, panonun bulunduğu mahalin sıcaklık seviyesi, panonun kritikliği ve sızdırmazlık durumu gibi kriterler detaylıca değerlendirilmelidir. FM-200 Gazlı Söndürme Sistemi satın alınırken ise sistemin uygulanacağı alanın hacmi, varsa döşeme altı ve asma tavan derinlikleri, odanın sızdırmazlık durumu, tadilatların tamamlanıp tamamlanmadığı, dedektör teknolojisi, tavan yüksekliği, duvar yapısı ile kapıların ölçü ve yerleşimi dikkatle analiz edilmelidir. CO2 Karbondioksit Söndürme Sistemleri için de benzer parametreler geçerlidir; sistemin işlevselliği, doğru mühendislik hesapları ve uygun alan şartlarıyla birebir ilişkilidir.

Aerosol Söndürme Sistemlerinde ise hacim ölçüleri, alanın tipi, ortam sıcaklığı, sistemin uygulanacağı alanın önemi (kritiklik seviyesi) ve sızdırmazlık özellikleri değerlendirilmelidir.

Davlumbaz Yangın Söndürme Sistemi için de davlumbaz sayısı, davlumbaz ölçüsü, davlumbazın kullanım sıklığı, Mutfan Yangın Riski, Davlumbaz altı fitre yapısı, davlumbaz baca sayısı ve pişirme ekipmanlarının sayısı, tipi ve yerleşimi gibi teknik özellikler dikkate alınmalıdır.

Tüm bu teknik detayların yanı sıra, sistemi kuracak olan firmanın sektördeki deneyimi, daha önce gerçekleştirdiği projeler ve müşteri referansları da titizlikle incelenmelidir. Güvenilir, tecrübeli ve belgeli firmalarla çalışmak; yangın anında sistemin sorunsuz çalışmasını ve can/mal kaybının en aza indirgenmesini sağlar.

Tesis ve İşletmelerde Neden Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri Olmalı ?

Tesis ve işletmelerde otomatik yangın söndürme sistemlerinin bulunması, birçok önemli avantaj sunar. Özellikle gazlı söndürme sistemleri, su ile müdahalenin zarar verebileceği alanlarda ideal çözümler sunar. Örneğin; pano içi yangın söndürme sistemi, elektronik cihazlar, elektrik panoları, veri merkezleri, trafo odaları ve arşivler gibi hassas alanlarda, yangını hızlı ve etkin bir şekilde bastırarak büyük maddi zararların önüne geçilmesini sağlar.

Gazlı sistemlerin bir diğer önemli avantajı, söndürme sonrası ortamda kalıntı bırakmamasıdır. Bu özellik sayesinde yangın sonrası temizlik ihtiyacı ortadan kalkar ve sistemler kısa sürede tekrar devreye alınabilir. Otomatik yangın söndürme sistemleri, yangını algıladığı anda saniyeler içinde devreye girerek müdahale eder ve bu da tahliye süreci için değerli zaman kazandırır. Böylece hem can güvenliği korunmuş olur hem de yangının büyümeden kontrol altına alınması sağlanır.

Kullanılan gaz türleri arasında yer alan CO₂, FM-200 ve aerosol gibi maddeler, yangını oksijen seviyesini düşürerek etkili şekilde söndürürken insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde tasarlanmıştır. Bununla birlikte, mutfaklarda ve yemek üretim alanlarında tercih edilen davlumbaz yangın söndürme sistemi, sıcak yağların neden olduğu yangınlara karşı otomatik ve güvenilir bir koruma sunar. Bu sistemler, üretimin durmasının önüne geçerek operasyonel sürekliliği garanti altına alır.

Sonuç olarak, otomatik yangın söndürme sistemleri; yangın güvenliğini artırmak, can ve mal kaybını önlemek ve işletmelerin sürekliliğini sağlamak açısından kritik öneme sahiptir. Bu sistemler, yalnızca yangın anında değil, yangın öncesinde riskin yönetilmesi açısından da modern tesislerin olmazsa olmazıdır.

Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri Nasıl Güvenli ve Etkin Şekilde Kullanılır ?

Otomatik Yangın Söndürme Sistemlerinin güvenli ve etkin şekilde çalışabilmesi için bazı kritik hususlara dikkat edilmesi şarttır. Öncelikle, sistemlerin mutlaka projeye uygun şekilde kurulması, tüm donanımların teknik şartnamelere göre yerleştirilmesi ve kurulum sonrası gerekli tüm testlerin eksiksiz şekilde yapılması gereklidir. Bu testlerin başarıyla tamamlanmasının ardından sistemin devreye alınmasıyla birlikte yangın güvenliği açısından işlevsel bir yapı elde edilir.

Ancak sistemin kurulumu ve devreye alınması kadar, devam eden süreçte sistemin korunması da büyük önem taşır. Bu kapsamda, sistemle doğrudan ya da dolaylı olarak çalışan tüm tesis içi teknik personel ve hizmet alınan dış teknik ekiplerin bilinçlendirilmesi gereklidir. Yapılacak her türlü bakım, onarım veya tadilat çalışması sırasında gazlı söndürme sistemlerine zarar verilmemesi, sistemin hiçbir şekilde kısmen ya da tamamen devre dışı bırakılmaması altın bir kural olarak tüm çalışanlara açık ve net şekilde aktarılmalıdır.

Bu bilinç, sadece ekipmanların korunmasını değil aynı zamanda can ve mal güvenliğinin kesintisiz devamını da sağlayacaktır. Dolayısıyla, otomatik yangın söndürme sistemlerinin sürdürülebilir şekilde güvenli ve verimli çalışabilmesi için tüm bu adımlar eksiksiz olarak uygulanmalı ve sürekli kontrol altında tutulmalıdır.

Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri Periyodik Bakımı Nasıl Yapılır ?

Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri için yıllık periyodik bakım, yasal sorumluluk gereği yılda en az bir kez yapılmalıdır. Ancak bu bakımın sıklığı, sistemin kurulu olduğu çalışma alanının özelliklerine ve yangın risk seviyesinin yüksekliğine bağlı olarak artırılabilir. Özellikle kritik tesislerde, sistemlerin düzenli ve daha sık aralıklarla kontrol edilmesi büyük önem taşır.

Bakım işlemleri, mutlaka ilgili akreditasyonlara sahip olan üretici firma ya da sistemi montajlayarak devreye alan yetkili firma tarafından gerçekleştirilmelidir. Bu sayede, sistemin tüm bileşenlerinin teknik uygunluğu kontrol edilir, olası arızaların önüne geçilir ve sistemin daima çalışır durumda olması sağlanır.

Bu şartların yerine getirilmesi, sadece yangın güvenliğinin sürekliliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda garanti yönetimi sürecinin sağlıklı şekilde yürütülmesine de katkı sağlar. Doğru periyodik bakım uygulamalarıyla hem can güvenliği hem de yatırımınız güvence altına alınmış olur.

Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri Haftalık Kontrolleri nasıl yapılmalıdır ?

Otomatik Yangın Söndürme Sistemleri ile ilgili olarak, üretici veya montajı gerçekleştiren firmanın periyodik teknik kontrolleri dışında, sistemin kurulu bulunduğu oda veya hacimden sorumlu teknik personelin de düzenli aralıklarla yapabileceği bazı basit ve gözleme dayalı kontroller bulunmaktadır.

Bu kontrollerin detaylarını içeren kontrol listeleri, sistem devreye alındıktan sonra gerçekleştirilen eğitim sürecinde kullanıcıya teslim edilmektedir. Söz konusu kontroller özetle aşağıdaki gibidir:

• Yangın Söndürücü Tüp ve/veya sistem ekipmanlarında herhangi bir korozyon (paslanma, oksitlenme vb.) olup olmadığının kontrolü,
• Sistemin ve tesisata bağlı ekipmanların bütünlüğünün korunup korunmadığının gözlemlenmesi,
• Yangın algılama tubing hortumlarının doğru şekilde yerleştirilmiş ve konumlarının sabit olup olmadığının kontrolü,
• Tüp üzerindeki manometreden basınç seviyesinin kontrol edilmesi ve
• Tüpün son kontrol/bakım tarihinin kontrol edilmesi.

Bu gözlemsel kontrollerin haftalık, 15 günlük veya aylık periyotlarda yapılması, sistemin sürekli gözetim altında tutulmasını sağlar ve olası arızaların veya müdahale ihtiyacı doğuracak durumların erken fark edilmesine yardımcı olur. Bu sayede sistemin güvenliği ve işlevselliği kesintisiz olarak sürdürülebilir.